خال شایع‌ترین و متداول‌ترین ضایعه‌ی پوستی است. در واقع یک جور تومور پوستی است که از سلول‌هایی به نام ملانوییت (سلول رنگ دانه‌ای) ساخته میشود.
خال چیست؟
این داستان کوچک شروعی برای گفت‌وگوی ماست. از قدیم الایام وجود خال در صورت و یا قسمت‌های دیگر دلیلی بر زیبایی و فریبایی به خصوص در زن بوده‌است. خال شایع‌ترین و متداول‌ترین ضایعه‌ی پوستی است. در واقع یک جور تومور پوستی است که از سلول‌هایی به نام ملانوییت (سلول رنگ دانه‌ای) مشتق میشود. (توماس پی. هبیف.2011) در لاتین به خال،Birth mark یا نشان تولد و یا نووس nevous می‌گویند. معمولاً به شکل یک نقطه‌ی سیاه روی بدن دیده‌می‌شود. هیچ عملکرد خاصی ندارد و عموماً بی‌خطر است.
سلول‌های ملانوییت، سلول‌های سازنده‌ی رنگ دانه‌ی پوست هستند که به صورت پراکنده در پوست وجود‌دارند. گاهی اوقات در کنار هم و به صورت گروهی جمع‌می‌شوند و سلول خال را به وجود می‌آورند. رنگ خال‌ها از روشن تا تیره متغیّر است و بستگی به تعداد سلول ملانوییت تشکیل دهنده‌های آن دارد. گاهی اوقات این سلول‌ها دارای مو هستند و خال‌هایی مودار را ایجاد می‌کنند.
خال در مرد و زن به یک نسبت وجود دارد. (توماس پی. هبیف.2011) به نظر می‌رسد نور خورشید رشد سلول‌های خال را تحریک میکند.
خال‌ها بر اساس سن بروز و نحوه‌ی آرایش و قرار‌گیری سلول‌های آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند.
1- خال‌های مادرزادی: معمولاً از زمان تولد نوزاد همراهش هستند. از هفته‌ی دوازده‌حاملگی در جنین ایجاد میشود و هنوز دلیل خاصی برای بروز آن پیدا نشده‌است. گاهی هم در 2 سال اول زندگی بروز می‌کنند. می‌توانند در اندازه‌ها، رنگ‌ها و مکان‌های مختلف باشند. اغلب بی‌‌ضرر هستند و رشد خوش خیمی دارند و نشانه‌ی هیچ بیماری‌ای نیستند.
2- خال‌های اکتسابی: ممکن است به دنبال تماس با نور آفتاب، بلوغ، حاملگی یا تجویز هورمون‌های غدد فوق کلیه ایجاد یا تشدید شوند. و در دوران نوجوانی به حداکثر بروز خود می‌رسند و بروز آن‌ها پس از 30 سالگی بسیار اندک است. بیشتر خال‌های اکتسابی بر روی بخش‌های در معرض آفتاب پوست پدید می‌آید و اگر در نواحی پوشیده از آفتاب ایجاد شود یا بعد از 30 سالگی ایجاد میشود یا تغییر میکند باید مشکوک تلقی شود. (توماس پی. هبیف.2011) خال‌های اکتسابی بر اساس عمق به سه دسته‌ی سطحی، مرکب و داخل پوستی تقسیم بندی می‌شوند.
اغلب بزرگسالان بین 12 تا 20 خال دارند. معمولاً علامت خاصی ندارند ولی گاه در اثر تماس با لباس یا ضربه‌های موضعی آزرده می‌شوند.
خال اکتسابی در ابتدا هم‌سطح پوست، مدوّر و با رنگ یک‌نواخت ظاهر می‌شوند. بعد از چندین سال، خال‌ها هم‌چنان بر‌آمده‌تر می‌شوند و رنگ آن‌ها به طور یک‌نواخت روشن‌تر میشود؛ اما شکل‌خال قرینه‌ای(متقارن) باقی‌می‌ماند. در خال‌های مرکب ممکن است مرکز آن پررنگ‌تروکناره‌های آن نامنظم باشد ولی شکل خال قرینه است. (توماس پی.هبیف.2011)
در ادامه به سؤالات رایج در مورد خال به اختصار پاسخ می‌گوییم:
1. چه تغییراتی در خال نیاز به مراجعه به پزشک دارد؟
خال‌هایی که دچار تغیر رنگ، شکل، حاشیه یا اندازه و یا عدم تقارن شوند؛ نیاز به آزمایش دارند. همچنین خال‌هایی که به خارش می‌افتند یا دچار خونریزی می‌شوند یا حاشیه‌ی نامنظم دارند و نیز رنگ غیر یک‌نواخت یا قطر بیش‌از 6میلی‌متر دارند بهتر است بررسی شوند. خال‌هایی بعد از 30 سالگی یا در نواحی که در معرض آفتاب نیستند ایجاد می‌شوند نیز مشکوک تلقی می‌شوند.
2. آیا برداشتن خال باعث تبدیل آن به بدخیمی میشود؟
خیر. بهتر است خال‌ها در نزد پزشک متخصص برداشته شود. چون فقط آن‌ها می‌توانند تفاوت بین خال‌های سرطانی و معمولی را متوجه شوند. در بعضی افراد که برداشتن خال منجر به بدخیمی شده است به دلیل آن است که ضایعات پوستی که ظاهراً به عنوان خال بوده، توسط یک فرد غیر متخصص برداشته میشود. اشتباه در تشخیص بوده و این ضایعه از اول خال نبوده است، بلکه تومور یا سرطان پوستی کوچکی بوده و چون عمق آن اصولی برداشته نشده است بلافاصله دچار عود مکرر شده است. پس اگر ضایعه واقعاً خال باشد هیچ مشکلی از نظر سرطانی شدن ندارد.
3. روش‌های برداشتن خال کدام است؟
بسته به سن بیمار، بزرگ یا کوچک بودن خال، عمق خال، رنگ خال و حتی محل خال، روش برداشتن متفاوت است. ولی به طور کلی روش‌های برداشتن خال شامل موارد زیر است:
* جراحی: شکافتن محل مورد نظر، برداشتن لایه‌های خال و سپس دوختن محل برش.
* کرایو: گاز اکسید نیتروژن به سطح پوستی زده میشود و به این ترتیب خون‌رسانی به سلول‌های خال مختل شده و خال از بین می‌رود.
* کوتر: با ایجاد حرارت زیاد سلول‌های خال سوزانده میشود.
* لیزر: گونه‌ای از انرژی است که در پوست به وسیله‌ی رنگ دانه‌ها جذب میشود و آن‌ها را از بین می‌برد.
* رادیو فرکانس یا RF: تولید و انتقال امواج مایکروویو به سطح پوست و از بین بردن خال‌ها.
بین اینکه کدام روش بهتر است، همان‌طور که در بالا شرح داده شد بسته به نوع خال و سن و جنس بیمار متفاوت است ولی در کل، در خال‌های سطحی لیزر ارجحیت بیشتری دارد؛ زیرا امکان گود شدن سطح خال بسیار کمتر است. ولی امروزه روش رادیو فرکانس یکی از ایمن ترین و مؤثر ترین روش‌هاست و طرفداران زیادی نیز دارد. گاهی هم ایجاب میکند که به روش جراحی یا کوتر، خالی را برداریم. بیشتر این‌ها بستگی به نظر متخصص مربوطه دارد.
4- علت برگشت خال بعد از برداشتن آن چیست؟
خال، فقط همان چیزی نیست که می‌بینیم؛ بلکه سلول‌های حاشیه‌ی خال بی‌رنگ هستند. بنابراین هنگام برداشتن خال باید یکی از حاشیه‌ها‌ی به ظاهر سالم خال هم برداشته شود. اگر برداشته نشود ممکن است این سلول‌های حاشیه مجدد فعال شده و دوباره خال رشد کند و به صورت یک نقطه‌ی تیره در محل خال ظاهر گردد. در این موارد حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه نمود تا اقدام به برداشتن خال نماید. خال‌های در سن کمتر از 20 سال چون فعال هستند امکان رشد مجدد دارند. ولی در سنین بالاتر یا خال‌های برجسته‌ی بی رنگ امکان برگشت خال کمتر است.
بعد از برداشتن خال ممکن است عوارضی ایجاد شود که بسته به نوع و روش برداشت متفاوت است؛ ولی اغلب بعد از گذشت چند هفته بهبود می‌یابد.
1. قرمزی جای خال: معمولاً بعد از جراحی یا لیزر ایجاد میشود و به مرور زمان از بین می‌رود.
2. اسکار (جوشگاه یا رد): احتمال باقی ماندن اسکار بعد از عمل خال، بستگی به مهارت پزشک و نوع ترمیم پوست بیمار دارد. البته خال‌های بزرگتر امکان بیشتری برای ایجاد رد دارند و نیز خال‌هایی که روی نواحی برجسته‌ی گونه‌ها وجود دارند. همچنین در خال‌های گردن، قفسه‌ی سینه و اندام احتمال ایجاد گوشت اضافی در محل برداشت خال وجود دارد. نتیجه‌ی برداشتن خال در نواحی مقعر صورت مثل بناگوش و خط خنده بسیار عالیست و در خیلی موارد هیچ ردی به جا نمی‌گذارد.
3. تیرگی جای خال: در بعضی پوست‌ها، به خصوص نوع تیره‌تر امکان دارد جای خال کمی تیره شود که آن هم طی چند هفته تا چند ماه از بین می‌رود.
بعضی از افراد به مرور زمان به دلایل مختلفی صورتشان خال می افتد . خانم ها اکثرا با زدن کرم پودر و کرم های گریم سعی در پوشاندن خال و لک های صورت دارند اما این روش برای مدت کوتاهی خوب است زیرا استفاده مداوم از این کرم ها باعث افتادگی پوست، پیری زودرس پوست، افرایش لکه و افزایش خال می شود.
امروزه با افزایش روش های خالبرداری به روش های نوین کار را برای افراد راحت تر کرده است.
خالبرداری با دستگاه rf
امروزه در اکثر مطب ها خالبرداری با استفاده از این دستگاه است. روش استفاده از این دستگاه به این گونه است که ابتدا خال های صورت را با یک کرم بی حس کننده می پوشانند و بعد از گذشتن نیم ساعت کرم را پاک کرده. دستگاه ار اف دارای دو قلم است که نوک تیز دارند این دوقلم را روی خال گذاشته و رنگ دانه های خال را بر میدارند. در این روش بعد از خال برداری سریعا خونریزی ایجاد می شود و همین باعث تخلیه شده و به زیبایی پوست کمک می کند.
خالبرداری با دستگاه کوتر
خالبرداری با دستگاه کوتر یک روش قدیمی است که با داغ شدن و برق خال را از روی سطح پوست می سوزاند اما به علت اینکه بعضی از خال ها عمق بیشتری دارند استفاده از این روش باعث ایجاد چاله ی پوستی می شود. در این روش خونریزی پوستی دیده نمیشود و همین باعث ایجاد لک در پوست میشود.
شناختن انواع خال های معمولی از خال های مشکوک
- مرز و حاشیه گرد و بیضی دارند ولی خال های مشکوک حاشیه مضری و کج و کوله دارند.
- ناقرینگی: خال های مشکوک نا قریبنه هستند.
- رنگ: اگر رنگ خال در طول سال عوض شود یا رنگدانه های ان چند رنگ باشد یا به صورت ناگهانی تغییر رنگ دهد باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
- اندازه: خالی که مرتبا تغییر سایز دهد را حتما باید به پرشک نشون داد.
خال ها مبحث حساسی هستند و همین طور بی ملاحظه نباید ان را به یک فرد غیر پزشک نشان داد روش های برداشتن خال یکی توسط دستگاه های رادیو فرکوئنسی است که به انواع لیرز و الکترولیز ارجعیت داره چون بافت کمتری از پوست اسیب میبیند. روش دوم برداشتن خال به روش جراحی است که معمولا برای برداشتن خال های بزرگ و مشکوک که بعد باید بافت رو به پاتالوژی فرستاد، از این روش استفاده می شود.
کارهایی که قبل از خالبرداری باید انجام داد ؟
اگر خال شما بزرگ باشد قطعا این خال دارای ریشه است و قبل از خالبرداری به تجویز پزشک بهتر است از خال عکس گرفته شود. اگر پوست شما به صورت غیر عادی خال بیفتد بهتر است ابتدا ازمایش گرفته شود. بعضی از دکتر های پوست قبل از خال برداری استفاده از کرم های لایه بردار را تجویز می کنند ولی این یک امر اختیاری است.
مراقبت های بعد از خالبرداری چیست ؟
بعد از خال برداری پوست نباید تا 24 ساعت به اب بخورد. بعد از خالبرداری از کرم سوختگی و کرم های دیگر استفاده میشود که باید مرتبا روی جای سوختگی باید مالیده شود بعد از خالبرداری بهتر است یک هفته بیرون نروید زیرا نور خورشید باعث ایجاد لک می شود البته تا بهبود جای زخم بهتر است بیرون نروید. بعد از اینکه زخم ها تقریبا رو به بهبودی رفتند حتما از کرم ضد افتاب بدون رنگ استفاده کنید زیرا رنگ های موجود در کرم باعث میشود به زیر پوست رفته و لک شود. البته بهتر است بدانید که اگر جوش زدین هم بهتر است این کار را انجام ندهید زیرا در هنگام جوش زدن سطح پوست باز است و بعدا جای جوش تبدیل به لک می شود.